در بیست و چند روزی که بیروت بودم؛ مردمی را دیدم که زندگی‏شان با زندگی من و بیشتر هم‏وطنان من تفاوت زیادی دارد. شاید بهتر بود این تفاوت‏ها را طور دیگری می‏نوشتم اما خواستم برخی از این تفاوت‏ها را جدا جدا، مثل عکس به صورت تک فریم بنویسم تا هم نوشته طولانی نشود و هم مطلب شسته و رفته از آب در بیاید.

1. در طول این مدت هیچ اثری از استرس، کلافگی، عصیانیت بی مورد یا هر فشار روانی کاذب در چهره، گفتار و رفتار مردم لبنان ندیدم. با همه مشکلاتی که دارند؛ با اینکه چند جنگ را از سر گذرانده‏اند؛ با اینکه صدای نفس کشیدن اسرائیل را بیخ گوششان می‏شنوند اما در نشاط و شادابی زندگی می‏کنند. بعد از بازگشتم به ایران چند روزی مهمان زادگاهم تبریز بودم. برای کاری حدود دو ساعت در خیابان‏ها بودم. در طول این دو ساعت، دو مورد تصادف و سه مورد دعوا و مشاجره دیدم. وقتی هم که سوار تاکسی شدم راننده تاکسی، ماشین‏های دیگر را مهمان چند فحش آبدار -به معنای واقعی کلمه- کرد.
2. برای بازدید به دانشگاه سن جوزف -یوسف قدیس- بیروت رفته بودیم. بعد از صحبت‏های رییس دانشکده ادیان، قرارا شد که ما سوالات‏مان را از او بپرسیم. سوالات ما -که همه دانشجو و طلبه بودیم- از یک فضای فکری حکایت می‏کرد که ‏شاید مخصوص ما ایرانی‏ها باشد. ما سوال می‏کردیم که «آیا در این دانشگاه دین خاصی ترویج می‏شود؟» و او پاسخ می‏داد «هدایت به دست خداوند است و ما اینجا فقط ادیان را بررسی می‏کنیم.» دانشجویان ما از او می‏پرسیدند «آیا در انتخاب اساتید دانشگاه، مذهب و دین خاصی را لحاظ می‏کنید؟» و او با تبسّم می‏گفت «ادیان اشخاص، ربطی به ما ندارد.» بعد از جلسه هم دانشجوی ایرانی که در آنجا تحصیل می‏کرد برایمان گفت که آن زن ساده پوشی که با احترام تمام، با قهوه و بیسکویت از تک تک بچه‏‏ها پذیرایی می‏کرد، استاد مشاور پایان‏نامه دکترایش است.
3. لبنان، کشور ادیان و فرقه‏ها و عقاید مختلف است و در کنار آن سرزمین هم‏زیستی هم است. مردمانی از ادیان مختلف در کنار هم با آسایش زندگی می‏کنند. در خیابان‏های بیروت به دفعات می‏توان دید که مثلاً دو دوست یا دو خواهر، دست در دست هم، در کنار هم با بگو و بخند قدم می‏زنند؛ یکی با حجاب کامل و دیگری بدون حجاب.
4. در لبنان، خبری از تبلیغات دینی به صورتی که در کشور ما هست، وجود ندارد. البته هر دینی، حق معرفی آزادانه خود را دارد. من شخصاً مخالف تبلیغ دین و هزینه کردن برای امور دینی نیستم اما میزان التزام مسلمانان لبنان به شریعت، نسبت به هزینه‏ای که می‏شود خیلی بالاتر از التزام مردم کشور ما نسبت به هزینه مادی و غیر مادی است که ما متحمّل می‏شویم.

موارد دیگری هم بود که شاید اینجا جای مناسبی برای نوشتن‏شان نباشد.